Tối qua, tôi đi cùng anh Đặng Văn Vũ, người đang làm luận án tiến sĩ về Nguyên Ngọc để thăm nhà văn Nguyên Ngọc tại Nhà khách Quốc Hội (165 Nam Kỳ khởi nghĩa, Quận 3, TP.HCM).
Ba chú cháu lội bộ đi ăn tối với mấy món ăn Huế tại nhà hàng Tib 2 (Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3, TP.HCM). Xong về phòng khách sạn hàn huyên đủ chuyện. Ông nói rất nhiều về Tây Nguyên, sự ứng xử với các dân tộc Tây Nguyên, về tổ chức đại học của Bộ GD-ĐT, về văn học Việt Nam sau 1975. Vẫn lối suy tư thông minh, diễn đạt khúc chiết, giản dị mà tinh tế và sâu sắc khiến những điều trừu tượng, vĩ mô, triết luận trở nên gần gũi, dễ hiểu,… Đặc biệt là vốn sống, vồn kiến văn sâu rộng đã làm vầng trán của ông dường như sáng sủa và cao rộng hơn nhiều bậc trí thức đương thời…
Tôi đã gặp ông, nghe ông nói nhiều lần, lang thang cafe với ông nhiều chỗ,… nhưng mỗi lần trò chuyện với ông, tôi luôn ngạc nhiên về tấm nhìn, khả năng cập nhật tri thức, những suy tư về thời cuộc,… của ông. Nhưng câu chuyện của ông luôn đặc biệt sáng rõ lên những vấn đề lớn về thời cuộc, về văn hóa, giáo dục, về con người.
Tôi quen gọi ông là nhà văn, song thực sự ông là một nhà văn hóa lớn, một nhà Tây Nguyên học thượng thặng,…
Bài học ứng xử lớn nhất của ông đem đến cho tôi chính là tinh thần độc lập, trung thực, thẳng thắn của người trí thức trước thời cuộc còn rất nhiều “tao loạn”, nhiễu nhương giá trị. Ông luôn điềm tĩnh, sâu sắc mà vẫn rất tinh tế. Là một người Quảng, nhưng cách ông nói, trình bày, ứng xử vẫn mềm mại, tinh tế, rất Bắc Hà, song vẫn rất thẳng thắn, mạnh mẽ như cốt cách vốn có của người Quảng,… Trong chiều sâu suy tư (mà điều này đôi khi ông cũng đã bộc lộ), ông rất bi quan trước thời cuộc. Khuôn mặt ông luôn phảng phất nỗi buồn, ưu tư lớn lao. Chỉ khi ông trò chuyện, ánh mắt của ông mới thấy lấp lánh niềm vui. Có lẽ vì tình yêu cuộc sống, yêu nhân dân cần lao, yêu dân tộc và văn hóa, tôi vẫn thấy ở ông niềm tin, sự lạc quan khi ông hành động. Đấy là niềm tin, sự hi vọng trước chân lý đời sống, trước lẽ phải và tình người, trước các giá trị vĩnh hằng, phổ quát của nhân loại,…
Sẽ còn rất nhiều điều để nói về ông ! Có lẽ sẽ nói bằng cả một cuốn sách dày về một tác gia văn học, về một nhà văn hóa lớn !
Là một đứa con xứ Quảng, tôi rất tự hào về ông – nhà văn Nguyên Ngọc !
Saigon, ngày 24/05/2010
LÊ QUANG ĐỨC
(lequangduc@gmail.com)
Thầy Đức trả hơn ở ngoài, đọc bài của thầy em được hiểu thêm về một nhà văn lớn, một tâm hồn của dân tộc.
OK, cảm ơn em rất nhiều ! Hi vong một ngày rảnh rang náo đó có thể uống cafe với em được vậy !
Dạ, để hôm nào em mời Thầy ạ. Em cũng hay qua Quận 7.